Χρήματ' άνηρ, πένιχρος δ' ούδεις πέλετ' εσλός.
"Τα χρήματα κάνουν τον άνθρωπο, κανείς ταπεινός δεν είναι αγαθός" - Αλκαίος, 49.
Πυρός τε ανταμοιβή τά πάντα καί πυρ απάντων όκωσπερ χρυσού χρήματα καί χρημάτων χρυσός.
"Όλα τα πράγματα στον κόσμο βρίσκονται σε τέτοια σχέση με το πυρ, όπως τα χρήματα με τον χρυσό " - Ηράκλειτος Β90 D-K.
Ου γάρ ανθρώποισιν οίον άργυρος κακόν νόμισμ' έβλαστε.
"Τίποτε χειρότερο δεν γεννήθηκε μεταξύ των ανθρώπων από το νόμισμα" - Σοφοκλής, Αντιγόνη, στ.295.
Καί ταύτ' επ' αργύρω γε τήν ψυχήν προδούς.
"Για το χρήμα πρόδωσε και την ψυχή του" - Σοφοκλής, Αντιγόνη, στ.322.
Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος.
Αξιωματική ρήση του γνωστού σοφιστή του 5ου αιώνα π.χ. πού έθετε την σχετικότητα των πραγμάτων και των αξιών, τόσο στο επίπεδο της γνώσης όσο και στο γενικότερο επίπεδο της θεώρησης μέσα στο κοινωνικό σύνολο του ανθρώπου ως ατόμου. - Πρωταγόρας, Αλήθεια ή καταβάλλοντες.
Βούς επί γλώσση βέβηκεν.
"Ένα μεγάλο βόδι μου πατάει την γλώσσα", παροιμιώδης έκφραση πού λέγεται όταν κάποιος δεν μιλάει εξ αιτίας των χρημάτων. ("... εί τις επ' αργυρίω σιωπήσειν"). - Αισχύλος, Αγαμέμνων, στ.36-7.
Δεί δέ χρημάτων.
"Υπάρχει ανάγκη χρημάτων", τμήμα φράσης η οποία ολόκληρη μεταφράζετε σαν "Υπάρχει λοιπόν ανάγκη χρημάτων και τίποτε από τα απαραίτητα δεν μπορεί να γίνει χωρίς αυτά". - Δημοσθένης, Α' Ολυνθιακός, 20.
Γλαύκ' Αθήναζ' ήγαγεν.
"Έφερε κουκουβάγια στην Αθήνα", φράση πού χρησιμοποιείται για ανθρώπους πού μιλούν για κοινά πράγματα και τα παρουσιάζουν σαν νέα. Η κουκουβάγια ήταν Αθηναϊκό σύμβολο και εικονιζόταν μεταξύ άλλων και στα αργυρά τετράδραχμα τα οποία ονομάζονταν και γλαύκες. - Αριστοφάνης, Όρνιθες, στ.301.
Ούκ άν λάβοις παρά του μη έχοντος.
"Δε θα πάρεις τίποτα από αυτόν πού δεν έχει", φράση πού είπε ο Μέννιπος στον Χάροντα όταν του ζήτησε να τον πληρώσει πού τον μετέφερε στο Άδη. - Λουκιανός, Νεκρικοί Διάλογοι, 2,1.
Pecunia non olet.
"Τα χρήματα δεν μυρίζουν", Όταν ο ρωμαίος αυτοκράτορας Βεσπασιανός (69-79 π.χ.) επέβαλε φόρο στα δημόσια αποχωρητήρια, ο διάδοχος του Τίτος εξέφρασε τις αντιρρήσεις του. Ο Βεσπασιανός τότε του έβαλε ένα νόμισμα στην μύτη και τον ρώτησε αν μυρίζει. Ο Τίτος του απάντησε όχι και ο Βεσπασιανός του είπε "και όμως προέχετε από αφοδεύματα". - Σουητώνιος, 23,3.
Τριάκοντα αργύρια.
"Τριάντα αργύρια", Πασίγνωστη φράση από την Καινή Διαθήκη, (τα χρήματα πού πήρε ο Ιούδας για να προδώσει τον Χριστό), πού επικράτησε να σημαίνει χρήματα προδοσίας. - Ματθαίος κστ',15.
Όπου εστίν ο θησαυρός ημών εκεί καί η καρδιά ημών.
"Όπου είναι τα χρήματα τους εκεί είναι και η καρδιά τους", φράση του Χριστού για τους αποθησαυρισμούς των ανθρώπων, με χαρακτηριστική μνεία προηγουμένως για την απόκρυψη των θησαυρών μέσα στην γη. - Λουκάς ιβ',34.
Εν τη παλάμη καί ούτω βοήσομεν.
"Χωρίς χρήματα στο χέρι δεν θα βγει φωνή", δηλαδή για να γίνει κάτι πρέπει να προπληρωθεί.
Προσφέρω τόν οβολόν.
Προσφέρω κάποια χρήματα για βοήθεια, συνώνυμο της προσφοράς από το υστέρημα κάποιου.
Κέρας Αμαλθείας.
Λέγεται για να δηλώσει αφθονία αγαθών. Κατά την Ελληνική μυθολογία η Αμάλθεια ήταν η αίγα πού θήλαζε τον Δία στο όρος Ίδη της Κρήτης. Ο Δίας παίζοντας μαζί της της έσπασε το κέρατο και για να επανορθώσει το έκανε να ξεχειλίζει από τα αγαθά τού κόσμου.
Ότι πιάνει γίνετε χρυσός.
Έκφραση πού προέρχεται από τον μύθο του Μίδα. Ο πλεονέκτης αυτός βασιλιάς ζήτησε να του δοθεί η ικανότητα ότι πιάνει να γίνεται χρυσός. Σαν αποτέλεσμα δεν μπορούσε να φάει και να πιει και στο τέλος μεταμορφώθηκε και η κόρη του σε χρυσό άγαλμα όταν την άγγιξε.
Πακτωλός χρημάτων.
Έκφραση πού χρησιμοποιείτε για κάθε τι πού χαρακτηρίζεται ως πηγή αφθονίας. Ο Πακτωλός ήταν ο χρυσοφόρος ποταμός της Λυδίας.
Κάλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρι.
Λαϊκή παροιμία πού υποδηλώνει την αναγκαιότητα απόκτησης χρημάτων την στιγμή πού πρέπει. ακόμη και αν είναι λιγότερα.
Δυστυχώς επτωχεύσαμεν.
Φράση πού είπε ο Χαρίλαος Τρικούπης (1832-1896) στην βουλή παραδεχόμενος την αδυναμία του κράτους να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του εξ αιτίας των εκτεταμένων δαπανών για δημόσια έργα.
Ο χρόνος είναι χρήμα.
Δηλώνει την σπουδαιότητα του χρόνου, παραλληλίζοντας τον με το χρήμα πού είναι εξίσου σημαντικό.
Έρμα γρόσια.
Φράση πού αποδίδεται στον γνωστό κλέφτη Κατσαντώνη. Την είπε όταν οι δήμιοι του Αλή Πασά τον βασάνιζαν, για να μαρτυρήσει πού έχει κρύψει τα χρήματα.
Κάλπικη λίρα.
Χρησιμοποιείται για ανθρώπους πού δεν είναι ειλικρινείς. Επίσης φανερώνει την συνήθεια κιβδηλοποιίας των νομισμάτων.
Ανάθεμα τα τάλαρα.
Η φράση ανήκει στο Κ. Θεοτόκη όπου στο βιβλίο του, "Η τιμή και το χρήμα" (1914), την αναφέρει ο Αντρέας όταν διαπιστώνει ότι η αγάπη της Ρήνης δεν μπορεί να εξαγοραστεί.
Η φθήνια τρώει τον παρά.
Απόφθεγμα πού δηλώνει ότι για τα φτηνά πράγματα ξοδεύει κανείς περισσότερα.
Δεν αξίζει πεντάρα.
Χρησιμοποιείται για να δηλώσει την μηδαμινή αξία κάποιου πράγματος ή ανθρώπου. Η δεκάρα, ως γνωστό, αποτελούσε την κατώτερη μονάδα αξίας.
Τέρμα τα δίφραγκα.
Λαϊκή ρήση του 20ου αιώνα πού χρησιμοποιήθηκε, όταν καταργήθηκε η αξίας δύο δραχμών διαδρομή από τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Κατά την ένταξη της Ελλάδας στην λατινική νομισματική ένωση ορίστηκε η ισοτιμία της αργυρής δραχμής με το Γαλλικό φράγκο, ένα προς ένα. Έτσι επικράτησε την δραχμή να την λέμε και φράγκο.
Άνθρακες ο Θησαυρός.
Φράση πού χρησιμοποιούμε όταν διαψεύδονται οι ελπίδες μας. Η έκφραση προέρχεται από μια αρχαία δοξασία πού λέει ότι καλά δαιμονικά φανερώνουν σε ανθρώπους, την ώρα πού κοιμούνται, το σημείο πού είναι κρυμμένος ένας θησαυρός. Αυτός πού είδε το όνειρο δεν πρέπει να το πει αλλού γιατί ο θησαυρός, όταν πάει να τον πάρει, θα έχει μετατραπεί σε άνθρακες.
Δε δίνει έναν παρά.
Φράση πού χρησιμοποιείται για να δείξει ότι κάποιος αδιαφορεί τελείως. Η φράση αυτή πιθανών αποδίδεται στο λόρδο Βύρωνα την οποία την χρησιμοποίησε σε κάποια επιστολή του, "...Θα επιφυλαχθώ όσον αφορά τα δημόσια πράγματα, χωρίς να δώσω ούτε έναν παράν". - Δ. Κόκκινος, η Ελληνική επανάστασις, σ.59, τ.7ος.
Έμεινα πανί με πανί.
Φράση πού χρησιμοποιούμε για να δείξουμε ότι δεν έχουμε καθόλου χρήματα, ότι η τσέπη δηλαδή είναι άδεια.
Λυδία λίθος.
Μεταφορικά σημαίνει, κάθε μέθοδος πού συντελεί στην εξακρίβωση της αλήθειας. Η Λυδία λίθος ήταν μια μαύρη σκληρή πέτρα επάνω στην οποία οι δοκιμαστές, έτριβαν τα χρυσά νομίσματα για να εξακριβώσουν την γνησιότητα τους από το ίχνος πού άφηναν.
Μας έβαλε φέσι.
Έκφραση πού χρησιμοποιούμε για όποιον μας οφείλει και δεν μας πληρώνει. Την εποχή πού οι Αλβανοί έκαναν επιδρομές στην Πελοπόννησο, κάποιοι Τριπολιτσιώτες με αρχηγό τον Νικητάκη Φραγκιά, έστησαν ένα βράδυ καραούλι και σκότωσαν μια ομάδα από αυτούς. Ένας Έλληνας ο Γιάννης Παπατζόρης, αστειευόμενος, φόρεσε ένα αλβανικό φέσι και φώναζε στα αρβανίτικα πώς δήθεν έρχονται ενισχύσεις. Κάποιος από την ομάδα ο Λιάκος Ζαφείρης δεν κατάλαβε το αστείο και τον σκότωσε. Κάποιοι από τους αμαρτωλούς είπαν τότε, ότι τον σκότωσε επίτηδες, επειδή του χρωστούσε χρήματα και δεν του τα έδινε.
Πλήρωσε τα μαλλιά της κεφαλής του.
Οι φόροι επί τουρκοκρατίας ήταν τόσοι πολλοί, ώστε όσοι δεν είχαν να πληρώσουν έβγαιναν στο βουνό. Ανάμεσα στους φόρους αυτούς επιβλήθηκε και ένας φόρος για όσους Έλληνες είχαν μακριά μαλλιά, ("φόρος ωσαύτως ετίθετο επί των ραγιάδων εκείνων οίτινες έτρεφον μακράν κόμην"), γράφει ο ιστορικός Χριστόφορος Άγγελος. Από αυτό το τελευταίο βγήκε και η πιο πάνω έκφραση.
Σκότωσε την κότα με τα χρυσά αυγά.
Η φράση χρησιμοποιείται για τους άπληστους και τους αχόρταγους. Αποδίδεται στον Αίσωπο ο οποίος αναφέρει, σε έναν από τους μύθους του, για τον άπληστο ιδιοκτήτη μιας κότας πού γεννούσε χρυσά αυγά. Όταν την σκότωσε για να πάρει όλο το χρυσό μαζεμένο, είδε ότι η κότα ήταν φυσιολογική όπως όλες οι άλλες. Έτσι πηγαίνοντας για τα πολλά έχασε και τα λίγα.
Τα μυαλά σου και μια λίρα.
Την εποχή της Τουρκοκρατίας, υπήρχε στην Αθήνα ένας τεράστιος Αλβανός, πού ονομαζόταν Κιουλάκ Βογιατζή. Αυτός γύριζε στα σπίτια των Ελλήνων και εισέπραττε τον κεφαλικό φόρο (χαράτσι). Κρατούσε μάλιστα στα χέρια του ένα ρόπαλο και απειλούσε ότι θα σπάσει το κεφάλι σε όποιον δεν του έδινε μια χρυσή λίρα ή δύο φλουριά, όπως απαιτούσε ο φόρος, κάθε έξι μήνες. Ήταν όμως τόσο χαζός πού δεν ξεχώριζε τα διάφορα νομίσματα, έτσι ορισμένοι Έλληνες όταν δεν είχαν να πληρώσουν γυάλιζαν μπρούτζινες δεκάρες και του τις έδιναν για χρυσές. Από τότε έμεινε αυτή η φράση πού την λέμε για τούς ελαφρόμυαλους.
Φτηνά την γλιτώσαμε.
Την περίοδο της Φραγκοκρατίας οι Έλληνες υπέφεραν τα πάνδεινα από την βαριά φορολογία. Όταν κάποιος δεν είχε να πληρώσει τον έκλειναν στην φυλακή. Εκεί έπειτα από μερικές μέρες του πρότειναν δύο πράγματα. Η να δουλέψει δωρεάν στα κτήματα των Φράγκων ή να μείνει σχεδόν όλη του την ζωή στην φυλακή. Φυσικά οι Έλληνες διάλεγαν το πρώτο και μάλιστα με ευγνωμοσύνη για την καλοσύνη του άρχοντα!!! Από το γεγονός αυτό βγήκε και η φράση "φτηνά την γλιτώσαμε".
Ψωροκώσταινα.
Άλλη μια άθλια ονομασία πού είχαν δώσει στην χώρα μας. Η Ψωροκώσταινα ήταν μια ζητιάνα πού ζούσε στο Ναύπλιο την εποχή πού κυβερνούσε ο Καποδίστριας. Κάποιος θέλοντας να πει για την φτώχεια του Ελληνικού δημοσίου, το παρομοίασε με την πασίγνωστη ζητιάνα. Από τότε η λέξη επαναλήφθηκε στις συζητήσεις και τελικά επικράτησε. Μόνο πού δυστυχώς όταν λέγεται τώρα, δεν εννοεί το Ελληνικό δημόσιο αλλά ολόκληρη την Ελλάδα.
