Cogito ergo sum.
Καρτέσιος, 1596-1650
μτφρ: σκέφτομαι, άρα υπάρχω.
Dum spiro spero.
μτφρ: όσο αναπνέω ελπίζω.
Quidquid latine dictum sit, altum videtur.
μτφρ: ό,τι λέγεται στα λατινικά φαίνεται βαθυστόχαστο
Tu quoque, fili!
Ιούλιος Καίσαρ, 101-44 π.Χ
μτφρ: και συ τέκνον![Βρούτε]
Alea jacta est.
Ιούλιος Καίσαρ, 101-44 π.Χ
μτφρ: ο κύβος ερρίφθη.
Fama volat.
μτφρ: η φήμη πετάει.
O tempora! Ο mores!
Κικέρων, 106-43 π.Χ.
μτφρ: ώ καιροί, ώ ήθη
Citius, Altius, Fortius.
Πιερ Ντε Κουμπερντεν, (μότο των Ολυμπιακών Αγώνων)
μτφρ: πιο γρήγορα, πιο δυνατά, πιο ψηλά.
Sic transit gloria mundi.
μτφρ: έτσι περνάει η [μάταιη] δόξα σ' αυτόν τον κόσμο.
Multum, non multa.
μτφρ: πολύ, όχι πολλά.
Canis caninam non est.
μτφρ: ο σκύλος σκύλο δεν τρώει.
Nemo dat quod non habet.
μτφρ: κανείς δε δίνει αυτό που δεν έχει.
Abusus non tollit usum
μτφρ: η κατάχρηση δεν καταργεί τη χρήση
Semper idem
Κικέρων, 106-43 π.Χ.
μτφρ: πάντα το ίδιο
Nihil sub sole novum
μτφρ; τίποτε δεν είναι καινούργιο κάτω από τον ήλιο
Qui tacet consentit
μτφρ: ο σιωπών συναινεί
Usus est magister optimus
μτφρ: η χρήση είναι ο καλύτερος δάσκαλος
Quis, quid, ubi, quibus auxiliis, cur, quomodo, quando?
μτφρ: ποιος, τι, πού, με τι, γιατί, πώς, πότε
Non quis, sed quid
μτφρ: όχι ποιος, αλλά τι
Vide et credere.
μτφρ: δες και πίστεψε
Credo quia absurdum.
Τερτυλλιανός, 155-222 μ.Χ.
μτφρ: πιστεύω διότι είναι παράλογο
Nemo saltat sobrius.
μτφρ: κανένας δεν χοροπηδάει (χορεύει) όντας νηφάλιος
Nil desperandum!
Οράτιος, 65-8 π.Χ.
μτφρ: ποτέ μην απελπίζεσαι
Omne bonum trium.
μτφρ: όλα τα καλά πράγματα είναι τρία.
Ubi nihil vales, ibi nihil velis
Arnold Geulincx, 1624-1669
μτφρ: όποιος δεν αξίζει τίποτα, δεν μπορεί να θέλει τίποτα.
Αγάπη & Έρωτας
Omnia vincit amor.
μτφρ: ο έρωτας νικάει τα πάντα.
Si vis amari, ama.
Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ
μτφρ: αν θέλεις να σε αγαπούν, να αγαπάς
Αλήθεια & Ψέμα
Veritas odit moras.
Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ
μτφρ: η αλήθεια απεχθάνεται την καθυστέρηση.
In vino veritas.
μτφρ: εν οίνω η αλήθεια.
Απειλή
Hannibal ante portas.
μτφρ: ο Αννίβας προ των πυλών.
Latet anguis in herba
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ.
μτφρ: ένα φίδι κρύβεται στα χόρτα
In cauda venenum.
μτφρ: στην ουρά είναι το δηλητήριο (αντίστοιχο του "πίσω έχει η αχλάδα την ουρά")
Αρετές και ελαττώματα
Nihil est ab omni parte beatum.
Οράτιος, 65-8 π.Χ.
μτφρ: τίποτε δεν είναι ευλογημένο σε όλα
Nemo sine vitio est.
Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ
μτφρ: κανείς δεν υπάρχει χωρίς ελάττωμα
Δράση
Dictum, factum.
μτφρ: με το που το είπαμε, έγινε.
Libens-Volens-Potens
μτφρ: Έτοιμος, Πρόθυμος, Ικανός
Res, non verba.
μτφρ: έργα, όχι λόγια.
Age quot agis.
μτφρ: κάνε αυτό που κάνεις [μην κάνεις πολλά πράγματα μαζί].
Quinon proficit deficit.
μτφρ: όποιος δεν προχωρά, πάει προς τα πίσω
Vires acquirit eundo
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ.
μτφρ: αποκτάς δύναμη προχωρώντας
Ηγεσία & Διοίκηση
De minimis non curat praetor.
μτφρ: ο πραίτωρ δεν ασχολείται με τα παράμικρα.
Rex non potset peccare.
μτφρ; ο βασιλιάς δεν μπορεί να έχει άδικο.
Nemo autem regere potest nisi qui et regi.
Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ
μτφρ: κανείς δεν μπορεί να διοικήσει αν δεν μπορεί να διοικηθεί
Θάνατος
Mors ultima ratio.
μτφρ: ο θάνατος έχει τον τελευταίο λόγο.
Omnia mors aequat.
μτφρ: ο θάνατος τα ανυψώνει όλα.
Ave Caesar, morituri te salutant.
μτφρ: χαίρε Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν (χαιρετισμός των μονομάχων προς τον Καίσαρα πριν τον αγώνα)
Memento mori.
μτφρ: θυμήσου το θάνατο.
Plaudite, amici, comedia finita est.
Αύγουστος, 63 π.Χ-14 μ.Χ.
μτφρ: χειροκροτήστε φίλοι, η κωμωδία τελείωσε (τα τελευταία του λόγια)
Nascentes morimur
μτφρ: από τη στιγμή που γεννιόμαστε, [αρχίζουμε να] πεθαίνουμε
Omnia mors aequat
μτφρ:ο θάνατος εξισώνει τα πάντα
Θρησκεία & Θεός
Deus vult.
μτφρ: ο Θεός θέλει (σύνθημα των σταυροφόρων)
Fiat Lux.
μτφρ: γενηθήτω φως.
Noli me tangere.
μτφρ: Μη μου άπτου (Ο Ιησούς μετά την Ανάσταση, από το κατά Ματθαίον)
Ora et labora.
μτφρ: να προσεύχεσαι και να εργάζεσαι (μότο των Βενεδεκτίνων μοναχών)
Καλό & Κακό
Nota res mala, optima.
μτφρ: τα γνωστά κακά είναι τα πιο καλά.
De malo, bonum.
μτφρ: από το κακό, καλό.
Nemo malus felix.
Γιουβενάλης, 1ος-2ος αιών μ.Χ.
μτφρ: κανένας κακός δεν είναι ευτυχισμένος
Quae nocent, saepe docent.
μτφρ: ό,τι πονάει, συχνά διδάσκει
Male parta male dilabuntur.
Κικέρων, 106-43 π.Χ.
μτφρ: άσχημα χάνεται ό,τι άσχημα αποκτάται
Λάθη και Σφάλματα
Post hoc, ergo propter hoc.
μτφρ: κατόπιν αυτού άρα εξαιτίας αυτού.
Errare Humanum est.
μτφρ: το σφάλλειν ανθρώπινον.
Splendide mendax
Οράτιος, 65-8 π.Χ.
μτφρ: υπέροχα λάθος
Νίκη & Ήττα
Veni, vidi, vici.
Ιούλιος Καίσαρ, 101-44 π.Χ
μτφρ: ήρθα, είδα, νίκησα. (το βασιλιά Φαρνάκη του Πόντου το 47 π.Χ.)
Vae victis.
μτφρ: ουαί τοις ηττημένοις.
Vincere est totum.
μτφρ: το να νικάς είναι το παν
Ubi concordia, ibi victoria.
μτφρ: όπου ενότητα, εκεί νίκη
Vincit qui se vincit
μτφρ: κυριαρχεί αυτός που κυριαρχεί στον εαυτό του
Νόμοι & Δίκαιο
Testis unus, testis nullus.
μτφρ: είς μάρτυς, ουδείς μάρτυς.
Dura lex, sed lex.
μτφρ: σκληρός νόμος, αλλά νόμος.
Nullum poena sine legum.
μτφρ: καμιά ποινή χωρίς νόμο.
Lex mala, lex nulla.
μτφρ: κακός νόμος, κανένας νόμος.
Salus populi suprema lex
Κικέρων, 106-43 π.Χ
μτφρ: η ασφάλεια του λαού είναι ο υπέρτατος νόμος
Audiatur et altera pars
μτφρ: ακούστε και την άλλη πλευρά
Summum ius, summa iniuria.
μτφρ: υπέρτατη δικαιοσύνη, υπέρτατη αδικία.
Necessitas non habet legem
μτφρ: η ανάγκη δεν ξέρει νόμο
Sol omnibus lucet.
Γάιος Πετρώνιος, 1ος μ.Χ αιων
μτφρ: ο ήλιος λάμπει για όλους.
Ratio legis est anima legis.
μτφρ: η αιτία του νόμου είναι η ψυχή του νόμου
Πόλεμος & Ειρήνη
Ultima ratio regum.
μτφρ: το υπέρτατο επιχείρημα των βασιλέων [χαραγμένο στα κανόνια του Μ. Φρειδερίκου της Πρωσίας].
Si vis pacem para bellum
μτφρ: αν θες ειρήνη να ετοιμάζεσαι για πόλεμο
Inter arma silent leges
μτφρ: ανάμεσα στα όπλα (δηλ. στον πόλεμο) οι νόμοι σιγούν
Dulce bellum inexpertis.
Έρασμος,, 1469-1536, Ολλανδός Ουμανιστής.
μτφρ: Γλυκός [φαίνεται] ο πόλεμος στους άπειρους
Nervus rerum [ή belli], pecuniam.
Κικέρων, 106-43 π.Χ
μτφρ: το νεύρο των πραγμάτων (ή του πολέμου) είναι τα λεφτά
Delenda Carthago!
μτφρ: να καταστραφεί η Καρχηδών! (έτσι τελείωνε πάντα τους λόγους του ο Κάτων)
Πολιτική & Εξουσία
Vox populi, vox dei.
μτφρ: φωνή λαού, φωνή Θεού.
Panem et circenses.
Γιουβενάλης, 1ος-2ος αιών μ.Χ.
μτφρ: άρτον και θεάματα.
Sic semper tyrannis!
μτφρ: έτσι πάντα στους τυράννους. Φράση που φώναξε ο Μπουθ πυροβολώντας τον Λίνκολν.
Ubi dubium ibi libertas.
Publilius Syrus, 1ος μ.Χ αιών
μτφρ: όπου αμφισβήτηση, εκεί ελευθερία
Προσωπικά
Bis vivit qui bene vivit.
μτφρ: ζει δυο φορές αυτός που ζει καλά
Vultus est index animi.
μτφρ: το πρόσωπο είναι ο δείκτης της ψυχής
Ubi bene, ibi patria.
μτφρ: όπου [αισθάνεσαι] καλά εκεί η πατρίδα σου
De gustibus non est disputandum.
μτφρ: τα γούστα δεν συζητιούνται.
Σιγουριά
Verba volant, scripta manent.
μτφρ: τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν.
Nihil est incertius volgo.
Κικέρων, 106-43 π.Χ.
μτφρ: τίποτε δεν είναι πιο αβέβαιο από τον όχλο
Nil homini certum est
Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ.
μτφρ: τίποτε δεν είναι σίγουρο στον άνθρωπο
Nullius in verba
Οράτιος, 65-8 π.Χ.
μτφρ: [μη βασίζεσαι] στα λόγια κανενός
Medio tutissimus ibis
Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ.
μτφρ: είναι ασφαλέστερο να προχωράς στη μέση [του δρόμου]
Semper letteris mandate
μτφρ: πάντα γραπτές οδηγίες
Timeo Danaos et dona ferrentes.
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ.
μτφρ: φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας.
Στρατηγική
Divide ut regnes.
μτφρ: διαίρει και βασίλευε (ut=για να).
Gladiator in arena consilium capit.
Σενέκας, 4 μ.Χ-65 μ.Χ
μτφρ: ο μονομάχος κάνει το σχέδιό του μέσα στην αρένα (δηλ. την τελευταία στιγμή)
Malum consilium quod mutari non potest.
Publilius Syrus, 1ος μ.Χ αιών
μτφρ: είναι κακό σχέδιο αυτό που δεν μπορεί να αλλάξει
Exitus acta probat.
Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ.
μτφρ: ο σκοπός δικαιώνει την πράξη.
Τέχνη
Ars longa, vita brevis.
μτφρ: η τέχνη μακρά, ο βίος βραχύς.
Sutor, ne supra crepidam.
Απελλής, 4ος αιών π.Χ.
μτφρ: παπουτσή, όχι πάνω από το σανδάλι (σε παπουτσή που κλήθηκε να σχολιάσει την εικόνα ενός σανδαλιού και θέλησε να κρίνει και το υπόλοιπο έργο)
Nulla dies sine linea.
Απελλής, 4ος αιών π.Χ.
μτφρ: ούτε μέρα χωρίς γραμμή.
Finis coronat opus.
μτφρ: το τέλος στεφανώνει το έργο.
Τύχη & Πεπρωμένο
Nomen est omen.
μτφρ: το όνομα είναι σημάδι (αλλά και κατάρα;)
Audaces fortuna iuvat
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ.
μτφρ: η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς
Virtutis fortuna comes.
μτφρ: η καλή τύχη είναι σύντροφος της τύχης
Υγεία & Ιατρική
Primum, non nocere.
Ιπποκράτης, 460-377 π.Χ.
μτφρ: πρώτα απ' όλα, μην προκαλέσεις κακό.
Mens sana in corpore sano.
Γιουβενάλης, 1ος αιων
μτφρ: νους υγιής εν σώματι υγιεί.
Φύση & Περιβάλλον
Suave mare magno.
μτφρ: ευχάριστο να αγναντεύεις την αγριεμένη θάλασσα [απ' τη στεριά].
Natura non facit saltus.
μτφρ: η φύση δεν κάνει άλματα.
Natura nihil fit in frustra.
μτφρ: η Φύση δεν κάνει τίποτα χωρίς λογο
Res nullius.
μτφρ: κάτι που δεν ανήκει σε κανέναν (π.χ. ήλιος).
Χρόνος
Carpe diem.
Οράτιος, 65-8 π.Χ
μτφρ: άρπαξε [και αξιοποίησε] τη μέρα.
Fugit inreparabile tempus
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ.
μτφρ: ο χρόνος φεύγει ανεπιστρεπτί
In saecula saeculorum.
μτφρ: εις τον αιώνα των αιώνων.
a bene placito
για ευχαρίστηση
a capite ad calcem
από την κορφή ως τα νύχια
a cappella
στην εκκλησία
a contrario
απεναντίας, από την άλλη πλευρά
a posse ad esse
από την δυνατότητα στην πραγματικότητα
a posteriori
[συμπέρασμα] μετά από εμπειρική παρατήρηση
a priori
[συμπέρασμα] εκ των προτέρων, θεωρητικά, χωρίς εμπειρική παρατήρηση
ab initio
εξαρχής
ab ovo
από το αβγό (μτφ. εξαρχής)
absum
παρών
acta non verba
πράξεις, όχι λόγια
ad absurdo
δια της εις άτοπον απαγωγής
ad finem
μέχρι τέλους
ad gloriam
προς δόξαν
ad hoc
γι 'αυτό ειδικά
ad honores
τιμητικώς
ad infinitum
επ' άπειρον
ad libitum
κατά βούληση
ad litteram
κατά γράμμα
ad nauseum
μέχρι αηδίας
ad rem
επι του θέματος, επί του σημείου
ad unum
μέχρις ενός
ad usum
ως είθισται
ad valorem
επί της αξίας (για φόρους, δασμούς κλπ)
ad vitam
για τη ζωή
addendum
πρέπει να προστεθεί
adsum
απών
advocatus diaboli
ο δικηγόρος του διαβόλου
alma mater
τροφός μητέρα (χρήσ. για πανεπιστήμια)
alter ego
ο άλλοςεαυτός
altera pars
η άλλη πλευρά
amantes amentes
οι ερωτευμένοι, τρελοί
anno domini
[κατά] το έτος του Κυρίου
annus bisextus
δίσεκτο έτος
annus horribilis
τρομερός χρόνος
annus mirabilis
θαυμαστό έτος
ante meridiem (a.m.)
προ μεσημβρίας
antebellum
προπολεμικά
aperto libro
πρόχειρα
aqua fortis
νιτρικό οξύ
aqua vitae
νερό της ζωής (χρησ. για αλκοολούχα ποτά)
arbor mirabilis
το δέντρο της γνώσης
arcana imperii
μυστικά του κράτους
arguendo
χάριν επιχειρηματολογίας
ars gratia artis
Η τέχνη για τη τέχνη (μότο της MGM)
artium baccalaureus
Bachelor of Arts (BA)
artium magister
Master of Arts (MA)
aude sapere
να τολμήσεις να γνωρίζεις
audi et alteram partem
άκουσε και την άλλη πλευρά
audio, video, disco
ακούω, βλέπω, μαθαίνω
aurea mediocritas
χρυσή μετριότητα
aurora borealis
βόρειο σέλας
aut caesar aut nihil
ή καίσαρας ή τίποτα
aut vincere aut mori
νίκη ή θάνατος
auxilio ab alto
με βοήθεια άνωθεν
ave maria
χαίρε Μαρία
bellum omium contra omnes
πόλεμος όλων εναντίον όλων (T.Hobbes)
bene meritus
το αξίζει
bona fide
με καλή πίστη
bona fortuna
καλή τύχη
caput mundi
κεφαλή του κόσμου
casus belli
αιτία πολέμου
causa mortis
αιτία θανάτου
ceteris paribus
αν όλα τα άλλα είναι ίδια
consensu omnium
κοινή συναινέσει
corpus Christi
το σώμα του Χριστού
corpus delicti
το σώμα του εγκλήματος
cui bono?
ποιος ωφελείται (ποιος είχε κίνητρο)
cum laude
μετά επαίνου
curriculum vitae
πορεία της ζωής (βιογραφικό σημείωμα)
De Civitate Dei
για την Πολιτεία του Θεού (Ιερός Αυγουστίνος)
de facto
εμπράκτως, εκ των πραγμάτων
de iure
σύμφωνα με το νόμο
de nihilo nihil
τίποτα [δεν προέρχεται] από τίποτα
de novo
εκ νέου
de profundis
εκ βαθέων (Ψαλμοί Δαβίδ)
de proprio motu
αυθορμήτως
deceptio visus
οφθαλμαπάτη
delenda Carthago
να καταστραφεί η Καρχηδών (έμμονη παρότρυνση του Κάτωνος)
delirium tremens
τρομώδες παραλήρημα
deo volente
θεού θέλοντος
deus ex machina
ο από μηχανής θεός
divide et impera
διαίρει και βασίλευε
dixi
είπα!
do ut des
[σου] δίνω και [μου] δίνεις
e contrario
από αντίθετη άποψη
e pluribus unum
από πολλά ένα (μότο των HΠA)
ecce homo
ιδού ο άνθρωπος (φράση του Πιλάτου από την Vulgata)
erga omnes
έναντι όλων (επίκαιρο)
et cetera (etc.)
και τα λοιπά (κλπ.)
et passim
κι άλλα, διάσπαρτα, στις σελίδες (βιβλιογραφικός όρος)
ex abrupto
χωρίς ετοιμασία, πρόχειρα, αιφνιδιαστικά
ex animo
από καρδιάς, ειλικρινά
ex ante
από πριν (βασισμένο σε αρχικές εκτιμήσεις)
ex cathedra
από καθέδρας
ex dolo
με δόλο, με πρόθεση
ex gratia
σαν χάρη, τιμητικά
ex libris
από τη βιβλιοθήκη, από τη βιβλιογραφία
ex more
σύμφωνα με το έθιμο
ex officio
από θέσεως ισχύος
ex opere operato
από δουλειά που έχει γίνει, εκ των πεπραγμένων
ex post facto
εκ των υστέρων
ex proprio motu
εθελοντικά
ex silentio
λόγω σιωπής (λόγω μη αντίθετης επιχειρηματολογίας)
ex tempore
παρορμητικά, πρόχειρα
exempli gratia (e.g.)
παραδείγματος χάριν (π.χ.)
fac simile
κάνε κάτι παρόμοιο (προέλευση του όρου fax)
fecit (fec.)
κατασκευασμένο από
genius loci
το πνεύμα του τόπου
gens togata
το γένος με την τήβεννο (οι Ρωμαίοι)
habeas corpus
πρέπει να έχεις το σώμα (πρέπει να δικαιολογείς την δίκη)
habemus papam!
έχουμε Πάπα (στην αναγγελία εκλογής Πάπα)
hic et nunc
εδώ και τώρα
hic jacet (hj)
ενθάδε κείται
hic jacet sepultus (hjs)
ενθάδε κείται θαμμένος
homo erectus
όρθιος άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)
homo sapiens
έμφρων άνθρωπος (ανθρωπολογικός όρος)
homo universalis
άνθρωπος με γενικά ενδιαφέροντα και πολλές γνώσεις, ο αναγεννησιακός άνθρωπος
honoris causa (h.c.)
τιμής ένεκεν
honoris gratia
τιμής ένεκεν
ibidem (ib.)
στο ίδιο σημείο (σε βιβλίο, βιβλιογραφικός όρος)
id est (i.e.)
αυτό σημαίνει, δηλαδή
idem quod (i.q.)
το ίδιο με
imprimatur
τυπωθείτω
imprimis
καταρχήν
in absentia
ερήμην
in abstracto
θεωρητικά, αφηρημένα
in actu
στην πράξη
in aeternum
στην αιωνιότητα
in camera
στο δωμάτιο, ιδιαιτέρως, κατ’ ιδίαν
in casu
σε περίπτωση
in esse
εν τω γεννάσθαι
in extremis
στα άκρα, σε ακραία περίπτωση, στην εσχάτη περίπτωση
in fine
στο τέλος, τελικά
in infinitum
επ’ άπειρον
in libris libertas
στα βιβλία ελευθερία
in limine
στο κατώφλι, στην αρχή
in loco
στη θέση
in medias res
στη μέση των πραγμάτων
in memoriam
εις μνήμην
in nomine domini
εις το όνομα του Κυρίου
in nomine patris et filii et spiritus santi
εις το όνομα του Πατρός, καιτου Υιού και του Αγίου Πνεύματος
in omnia paratus
έτοιμος για όλα, πανέτοιμος
in perpetuum
για πάντα
in posterum
μέχρι την επομένη
in praxi
στην πράξη
in principio
επί της αρχής
in promptu
με ετοιμότητα, άμεσα (γρήγορα)
in propria persona
αυτοπροσώπως
in re
αναφορικά με
in se
καθ’ ευατό
in situ
επί τόπου, αυτοψία
in vitro
στο γυαλί (μτφ. σε τεχνητές συνθήκες, στο εργαστήριο)
in vivo
σε πραγματικές συνθήκες
index librorum prohibitorum
λίστα απαγορευμένων βιβλίων
inter allias (ή allia)
μεταξύ των άλλων
inter nos
μεταξύ μας
inter se
μεταξύ τους
intra muros
εντός των τειχών
ipso facto
με βάση το γεγονός αυτό καθαυτό
jure et facto
Με βάση το δίκαιο [αλλά] και τα γεγονότα
lapsus alumni
λάθος γενόμενο
lapsus calami
τυπογραφικό λάθος
lapsus linguae
γλωσσικό ολίσθημα
lex non scripta
άγραφος νόμος
licet
επιτρέπεται
lingua franca
Γαλλική γλώσσα (μτφ. οικουμενική γλώσσα)
loco citato (lc)
στο εδάφιο που αναφέρθηκε, το προαναφερθέν χωρίον
locus delicti
ο τόπος του εγκλήματος
locus standi
το μέρος που στέκεσαι
magister artium (MA)
άρχων των τεχνών (Master of arts)
Magna Carta
(κυριολ. μεγάλο χαρτί) η σύμβαση των δικαιωμάτων του 1215 στην Αγγλία
magna cum laude
με μεγάλο έπαινο
magnum malum
μεγάλο κακό
magnum opus
το μεγάλο έργο [της ζωής]
manus in mano
χέρι-χέρι
mare nostrum
η θάλασσά μας (η Μεσόγειος)
maximus in minimis
τα μεγαλύτερα στα μικρότερα
me fallit
δεν ξέρω
mea culpa
λάθος μου
mediocritas aurea
χρυσή μετριότητα
mellioribus annis
σε καλύτερα χρόνια
mens rea
ένοχος νους
modificatis modificandis
έχοντας αλλάξει αυτά που μπορούσαν ν' αλλάξουν
modus agendi
τρόπος ενέργειας, μέθοδος
modus operandi (m.o.)
τρόπος λειτουργίας ή ενέργειας
modus vivendi
τρόπος ζωής
moratorium
καθυστέρηση
mutatis mutandis
μετά τις απαραίτητες αλλαγές, τηρουμένων των αναλογιών
ne plus ultra
δεν έχει παραπέρα, δεν υπάρχει τίποτε πιο πάνω
nemo malus felix
κανείς κακός ευτυχής
nihil ad rem
δεν έχει να κάνει τίποτα με αυτό
nihil obstat
τίποτε δεν εμποδίζει
nolens volens
εκών άκων
non quis, sed quid
όχι ποιο αλλά τι
non serviam
δεν θα υπηρετήσω (ο διάβολος προς το Θεό)
nota bene (nb.)
σημείωσε, πρόσεξε καλά
novus homo
νέος άνθρωπος (ο πρώτος στην οικογένεια του που παίρνει δημόσιο αξίωμα)
novus ordo
νέα τάξη
nox noctis est nostri
η νύχτα είναι δική μας
nudum pactum
γυμνή συμφωνία (μτφ. ανεφάρμοστη συμφωνία, με όρους άνευ σημασίας)
nulli secundus
δεύτερος σε κανέναν (πρώτος)
nullum poena sine lege
καμιά ποινή χωρίς νόμο
nunc aut nunquam
τώρα ή ποτέ
Optimus Maximus
Ο άριστος και μέγιστος (επίθετο του Δία)
Opus Dei
έργο του Θεού (παραθρησκευτική οργάνωση των Καθολικών)
ora et labora
να ικετεύεις και να εργάζεσαι (μότο των Βενεδικτίνων)
pater familias
ο πατέρας της οικογένειας
pax romana
ρωμαϊκή ειρήνη
per annum (p.a.)
ετησίως
per capita
κατά κεφαλήν
per cent (per centum)
τοις εκατό
per diem
κάθε μέρα
per mensem
μηνιαίως
per se
καθ' ευατόν, μόνος του, μόνο του
persona non grata
ανεπιθύμητο πρόσωπο
plusque minusque
λίγο –πολύ
post coitem
μετά τη συνουσία
post factum
μετά το γεγονός
post hoc ergo propter hoc
μετά από αυτό, άρα εξαιτίας αυτού (λογικό σφάλμα)
post hoc
μετά από αυτό
post meridiem (p.m.)
μετά μεσημβρίαν
post mortem
μετά θάνατον (και αυτοψία)
post scriptum (P.S.)
υστερόγραφο
prima facie
εκ πρώτης όψεως
primum non nocere
καταρχήν μη κάνεις κακό (στον όρκο του Ιπποκράτη)
primus inter pares
πρώτος μεταξύ ίσων (τίτλος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων)
pro bono [publico]
για το [κοινό] καλό
pro forma
για τους τύπους (μτφ. τυποποιημένο έγγραφο εισαγωγής)
probatum est
είναι αποδεδειγμένο
quid pro quo
κάτι για κάτι (κάτι σε ανταπόδοση)
quieta non movere
μην κινείς αυτά που ησυχάζουν
quo vadis?
πού πηγαίνεις;
quod erat demonstrandum (qed)
όπερ έδει δείξαι
quod vide (qv)
βλέπε (παραπομπή)
rara avis
σπάνιο πτηνό (φράση του Γιουβενάλη)
requiescat in pace (rip)
αναπαύου εν ειρήνη
res gestae
τα πεπραγμένα
res judicata
δεδικασμένα
res publica
τα δημόσια πράγματα, η πολιτεία, τα δημόσια αγαθά
sanctum sanctorum
άγιο των αγίων
scripta manent
τα γραπτά μένουν
semper idem
πάντα ο ίδιος (Κικέρων)
semper paratus
πάντα έτοιμος
sensu lato
με την ευρεία έννοια
sensu stricto
με τη στενή έννοια
sequens (seq.)
ακολούθως
sexus infirma
το αδύναμο φύλο
sic erat in fatis
έτσι ήταν μοιραίο
sic faciunt omnes
έτσι κάνουν όλοι
sic passim
έτσι παντού (βιβλιογραφικός όρος)
sic vita est
έτσι είναι η ζωή
sine die
χωρίς μέρα, μτφ., επ’ άπειρον
sine loco (sl)
χωρίς θέση, τόπο
sine nobilitatis
χωρίς ευγενική καταγωγή (προέλευση του SNOB)
sine prole (sp)
χωρίς θέμα
sine qua non
εκ των ων ουκ άνευ
sine sole sileo
χωρίς ήλιο σωπαίνω (σε ηλιακά ρολόγια)
siste, viator
στάσου διαβάτη (επιγραφή σε ρωμαϊκούς τάφους)
sotto voce
με χαμηλή φωνή
status quo ante
η πρϋπάρχουσα κατάσταση
status quo
το κατεστημένο, η υπάρχουσα κατάσταση
sub poena
υπό ποινή
sub rosa
κάτω από το τριαντάφυλλο, μτφ. μυστικά
sub secreto
μυστικά
sui generis
ιδιότυπος, ιδιότροπος, ιδιόμορφος
summa summarum
το άθροισμα των αθροισμάτων, τελικό άθροισμα
summum bonum
το ύψιστο αγαθό
summum opus
το ύψιστο έργο
tabula rasa
λευκή πλάκα, μτφ. άγραφο χαρτί (χρησ. και για άγνοια)
tempus fugit
ο χρόνος φεύγει
terra firma
στερεό έδαφος
terra incognita
άγνωστη γη
terra nullius
γη κανενός, ακατοίκητο μέρος, no man's land
ubi supra
όπως ανωτέρω
ultra vires
εκτός δικαιοδοσίας
una voce
ομόφωνα
unum et idem
ένα και το αυτό
urbi et orbi
στην πόλη (Ρώμη) και στην Υφήλιο (στα έγγραφα του Πάπα)
ut dictum (ut dict.)
όπως διετάχθη
vade in pace
ύπαγε εν ειρήνη (Ρωμαϊκός αποχαιρετισμός)
vae victis!
ουαί τοις ηττημένοις
veni, vidi, vici
ήρθα, είδα, νίκησα
verbatim
ακριβώς όπως ειπώθηκε
via media
η μέση οδός
vice versa
και αντιστρόφως, ανάποδα
videlicet (viz.)
δηλαδή
vis maior
ανωτέρα βία
viva voce
ζωηρή φωνή
vivat
ζήτω
vivat rex
ζήτω ο βασιλεύς
vocabula artis
τεχνικοί όροι
volens et potens
πρόθυμος και ικανός
volo, non valeo
θέλω, δεν μπορώ
vox populi
φωνή λαού
